خلاصهای از تاریخچه مبلمان اداری
۱۴۰۳/۰۶/۲۹
طی چند دههی اخیر طراحی فضای کار به سرعت تغییر کرده است و نسل به نسل شاهد تکامل تاریخچه مبلمان اداری بودهایم. این تکامل بیش از هر چیز از مفهوم خانه الهام گرفته، چرا که شرکتها به دنبال خلق فضاهای کاری راحتی بودهاند که خلاقیت و بهرهوری کارکنان را ارتقا دهد تا ایجاد فضاهایی که انگیزه و ذوق آنها را کاهش میدهد. این تغییرات همچنین موجب شکلگیری فضاهایی انجامیده که کارکنان در آنها کمتر و کمتر از قبل پشت میزهای سنتیشان مینشینند و مفهوم کار بیش از پیش بر مفهوم گروه و همکاری استوار شده است. این تحولات انقلابی بزرگ در انتخاب و طراحی مبلمان اداری رقم زده است.
ایدهی ساختمان یا فضایی مختص فعالیت تجاری در قرن هجدهم میلادی شکل گرفت، اما مبلمانی که در این محیطهای کاری استفاده میشد با آنچه امروز میبینیم تفاوتهای فاحش و قابل توجهی دارد. دفاتر اولیه شامل ردیفهایی از میز و صندلی برای کارکنان بود به اضافهی فضایی خصوصی در مجاور آن برای مدیر یا رئیس که معمولاً مبلمانی با کیفیتی بالاتر داشت که چنین صندلیهایی امروزِ به عنوان صندلی مدیریت شناخته میشود. در نیمهی دوم قرن هجدهم میزهایی با رویهی متحرک و کشو محبوب شد و به بخشی جداییناپذیر برای فضاهای کاری تبدیل شد.
با ظهور فناوریهای جدید همچون ماشین تایپ و تلفن، رویکردها به محیط کار سختگیرانه شد و طراحی مبلمان اداری بر بهرهوری بالاتر و خروجی بیشتر متمرکز شد. این یعنی ردیفهایی طولانی از میز و صندلیهای بسیار ابتدایی و فضایی فشرده برای کارکنان درنظر گرفته شد. حقیقت این بود که در آن دوران کیفیت فضای کار برای کارکنان معنای چندانی نداشت.
آسمانخراشها که پدید آمدند چندین شرکت در یک ساختمان جای گرفتند و این تحولی دیگر در مبلمان اداری را کلید زد. همزمان با نقل مکان شرکتها به این ساختمانهای تازه و ظهور مشاغل تازهای چون تایپیست، منشی و مدیر داخلی فضاهای اداری باز شکل گرفتند. محیطهای کار جدید به ترکیبی از فضاهای باز و خصوصی تبدیل شدند و حتی بخشهای تازهتری چون آشپزخانه و غذاخوری را در خود جای دادند.
در نتیجه تقاضا برای نوعی از مبلمان اداری بالا رفت که پاسخگوی همهی این نیازها باشد. با وجود فضاهای باز حالا همه احساس راحتی بیشتری میکردند. به موازات این تغییرات کیفیت مبلمان اداری هم مورد توجه قرار گرفت. از جمله نمونههای اولیه محصولات ساختهشده با لولهی فلزی بود که اولین بار توسط مارسل برو در دههی ۱۹۳۰ میلادی تولید شد.
یک محیط کار مرسوم در دههی ۱۸۰۰
با این حال در دههی ۴۰ میلادی بود که طراحان به جِد متوجه اهمیت طراحی فضای اداری و مبلمان آن شدند. اولین بار جورج نلسون بود که فهمید بازاری واقعی برای طراح و ساخت مبلمان اداری شکل گرفته است و میتوان روی این مورد جدیتر تمرکز کرد. مجموعهی Home Office Desk که در سال ۱۹۴۷ شکل گرفت، اولین فضای کار مدرن و یکی از مجموعههای نمادین در این سیرِ تحول بود.
بعد از جنگ جهانی دوم و به خصوص در آلمان فضاهایی بازتر، دموکراتتر و اجتماعیتر پدید آمد که همه را به همکاری، روابط متقابل، گفتگو و تعامل دعوت میکرد. حالا دفاتر و فضاهای اداری نشاط و جنبوجوش بیشتری داشتند و مبلمان اداری هستهی این نظم جدید بود.
در همین دوران بود که مبلمان اداری در آستانهی بزرگترین تحول خود تا آن زمان قرار گرفت؛ «دفتر کار فعال»، مفهومی که رابرت پراست آن را بسط داد. دفتر کار فعال به دور کارکنان شکل میگرفت و برای اینکه قادر به انجام مجموعهای از فعالیتها باشند، هم فضا به آنها میداد و هم خلوت. تکامل «دفتر کار فعال» مستقیماً به شکلگیری مبلمان اداری مدولار انجامید. مبلمان اداری حالا بر اساس نیازهای فیزیکی و روانی طراحی میشد و برای موقعیتهای کاری مختلف پیشنهادات متفاوت میداد؛ چیزی که رفتهرفته به سنگ بنای طراحی مبلمان اداری تبدیل شد. «دفتر کار فعال» تا اواخر دههی ۸۰ میلادی بسیار محبوب بود و به یک ایدهی تجاری موفق تبدیل شد.
حالا گروههای تازهای یکی پس از دیگری ظاهر میشدند که به صورت تخصصی بر تولید مبلمان اداری متمرکز بودند. رقابت بالا گرفت و محصولات متنوعی تولید شد. اگرچه کیفیت و زیباشناسی مبلمان اداری تغییر کرده بود، اما در واقعیت به شکلی ناامیدکننده همچنان به کلیشههای قبلی نزدیک بود و اساس آن طراحی و ساخت اجسامی مکعبیشکل بود.
فیلم «فضای اداری» (Office Space) اما افق تازهای به مخاطبانش نشان داد؛ مخاطبانی که بسیاری از آنها در میان مکعبها و دیوارها به دشواری کار میکردند. انقلاب تکنولوژیک اما همه را به تجدیدنظر در مفهوم طراحی مبلمان اداری واداشت.
صحنهای از فیلم فضای اداری
فناوری و طراحی مبلمان اداری
پیشرفتهای فناوری انقلابی در فضای کار به پا کرد. دستگاههای فَکس وارد دفاتر شدند و کامپیوترها جای ماشین تایپها را گرفتند. حالا وقت آن بود که منظرهی محیط کار هم دگرگون شود. هرچه میگذشت فضاهای کار راحتتر و بازتر از قبل میشد. ظهور پارتیشنها هم همکاری و تعامل بیشتر را تشویق میکرد. در میانهی این تغییرات مبلمان اداری نقشی اساسی داشت؛ نه فقط اینکه محیط کار چطور به چشم بیاید، بلکه افراد چگونه در آن کار کنند.
مبلمان اداری به سمت تولیدات محصولاتی رفت که نه تنها ارگونومیک بودند، بلکه همکاری و تعامل میان کارکنان را تسهیل میکردند. نیمکتهایی بلند با جداکنندههایی در وسط رایج شد تا کارمندان بار دیگر بتوانند در کنار یکدیگر بنشینند و رو به هم داشته باشند.
یک فضای کاری مدرن و امروزی
گسترش اینترنت در دههی ۹۰ میلادی با ظهور فضاهای کاری همراه شد که بیش از پیش باز و راحت بودند. رنگهای خنثی و کسلکننده هم جای خود را به رنگهایی روشن و شاداب دادند. در اواسط دههی ۱۹۹۰ میلادی سرآغاز تحول چشمگیر دیگری در طراحی مبلمان اداری بود. حالا تکههایی منطبق با استفاده از کامپیوترها و مانیتورها و همچنین مبلها و مبلمانهای نرم و راحتی شکل گرفت که پیش از آن فقط در فضاهای کار خصوصی دیده میشد. علاوه بر اینها فضاهایی باز و مجزا از فضای کار مختص کارمندان طراحی شد تا بتوانند در آن استراحت کنند، با یکدیگر وقت بگذرانند و گفتگو یا حتی کار کنند.
با ورود به قرن جدید، مبلمان اداری هم دورهای طلایی را آغاز کرد. ظهور اینترنت وایفای و لپتاپهای سبک به تغییرات بنیادین در طراحی منجر شد. حذف سیم از بسیاری محصولات تکنولوژیک موجب انعطافپذیری بیشتر شد و به کارکنان امکان میداد تقریباً از هر نقطهای که بخواهند کار کنند. در فضاهای کار نیمکت شکل گرفت که به همه اجازه میداد در هر نقطه از فضای کار بنشینند و کار کنند. اتاق جلسات هم متحول شد و از طراحی خانههای مسکونی الهام گرفت. اگرچه اتاقهای جلسات سنتی همچنان ضروری به نظر میرسیدند، طراحیهای جدید، دیوارهای متحرک و قابل تغییر، میزهای تاشو و صندلیهایی با تکیهگاه پیشرفته فضاهایی انعطافپذیر آفریدند و به همین دلیل بسیار محبوب شدند. فضای انتظار هم متاثر از همین تغییرات دگرگون شد و حالا چنان طراحی میشد که مراجعان را در اولین برخورد تحت تاثیر قرار میداد.
برگرفته از مطلبی در Office Furniture
